Skórzana tapicerka, wykonana ze skóry wysokiej jakości - to synonim elegancji, podkreślający urodę samochodu zabytkowego. Skórzana tapicerka zużywa się i niszczy, ze względu na uszkodzenia mechaniczne, starzenie się materiału i niewłaściwą pielęgnację. W niniejszym artykule chcemy pokazać, w jaki sposób regeneruje się i naprawia się skórzane tapicerki w samochodach zabytkowych. Jak to robią specjaliści?  

 

Skórzana tapicerka towarzyszy motoryzacji od samego początku jej istnienia. Nic w tym dziwnego. Wcześniej, kiedy to jeszcze źródłem napędu była siła końskich mięśni, kozły dla woźniców oraz siedziska karet były produkowane ze zwierzęcej skóry. Przede wszystkim wołowej. W pierwszych samochodach siedzenia produkowano ze skór wołowych, które były garbowane roślinnie. Do ich impregnacji stosowano oleje i tłuszcze. Dopiero później zaczęto stosować chemiczne metody garbowania skór. Najpierw za pomocą chromu, a potem za pomocą środków syntetycznych. Z czasem skóry naturalne stały się synonimem luksusu i elitarności. W samochodach przede wszystkim stosowano je do pokrywania przednich foteli oraz tylnej kanapy, a także koła kierownicy, gałki zmiany biegów, dźwigni hamulca ręcznego oraz mieszków dźwigni zmiany biegów i ręcznego hamulca, a także podsufitkę. Czasami skórzana tapicerka pokrywała także część boczków drzwi albo całą wewnętrzną część drzwi (jak np. w Citroen DS). 

Ale... W niektórych autach skóra mogła pokrywać również całą deskę rozdzielczą - jak np. w BMW E28 M5. 

Każdy z producentów samochodów miał swój niepowtarzalny styl - swoje własne kolory (w tym niepowtarzalne i oryginalne, jak Rosso Alfa Romeo, czy słynny Cognac 2 ton, stosowany w Mercedesach), własny układ przeszyć i perforacji - wgłębienia pionowe, poziome albo łukowate, kształty wielokątów jak w Citroen CX Prestige, własne wzory łączeń i splotów, wyszywane albo naszywane emblematy (jak np. w Ferrari), kompozycje dwukolorowe jak w Lamborghini Espada. Amerykańskie auta słynęły z tego, że ich tylne, skórzane kanapy były ogromne, miękkie i przypominały te, stosowane w domowych salonach. 

Dobra skóra cechowała się odpornością na promienie słoneczne i promieniowanie ultrafioletowe, odpornością na tarcie (suche i mokre, np. spoconego ciała), wytrzymałość na zginanie i nacisk. Powinna być także odporna na działanie wody, miękka, niepalna, oddychająca, błyszcząca, odporna na zanieczyszczenia, pachnąca...  

Z czasem producenci samochodów zaczęli korzystać z eko-skóry (zwanej także skajem). Miało to na celu obniżenie kosztów i eliminację pozyskiwania skór ze zwierząt. Niestety, większość eko-skór nie była wysoko ceniona przez odbiorców. Wyjątkiem były eko - skóry i połączenia skóry naturalnej i sztucznej, stosowane w Mercedesach. Sprawdzały się one zwłaszcza na tylnych kanapach taksówek, gdzie były intensywnie eksploatowane. 

 

Czynniki, które niszczą skórę w samochodzie zabytkowym

Promieniowanie słoneczne, promieniowanie ultrafioletowe, gorące i suche powietrze, wilgoć, metalowe elementy ubrań, silne tarcie, zanieczyszczenia - i przede wszystkim brak pielęgnacji skóry za pomocą specjalnych środków, co powoduje jej wysychanie. 

Czynnikiem jest też czas. Nic nie jest wieczne. 

Stara, zużyta, albo niewłaściwie pielęgnowana tapicerka skórzana pęka, jest sucha, twarda, traci barwę, pojawiają się na niej przetarcia, pękają łączenia. 

• Tapicerka skórzana, która traci wilgotność na skutek braku nawilżania (właściciel nie stosował kosmetyków do skóry) albo/i częstego wystawiania na działanie silnych promieni słonecznych. Taka tapicerka kurczy się i łamie. Tapicerka traci wilgotność, bo dochodzi do utleniania tłuszczów, znajdujących się na jej powierzchni zewnętrznej. 
• W zaniedbanych samochodach zabytkowych tapicerka skórzana może mieć uszkodzoną/zużytą (startą, spękaną) warstwę zewnętrzną skóry (uszkodzony lakier wykończeniowy). Jeśli do wnętrza auta dostaje się wilgoć (np. ze względu na zużyte, nieszczelne uszczelki) tapicerka jeszcze bardziej twardnieje i jeszcze łatwiej można ją uszkodzić. 

 

Mogą pojawić się na niej uszkodzenia mechaniczne (przecięcia, przetarcia), chemiczne i biologiczne (plamy) a także wypalone dziury od papierosów albo uszkodzenia od popiołu papierosowego. 

 

W przypadku chęci całkowitej wymiany tapicerki skórzanej na nową, albo naprawy pojedynczych elementów (np. jednego fotela), podstawową sprawą jest znalezienie skóry, która będzie idealnie odwzorowywać materiał fabryczny. Musi mieć odpowiedni wzór lica (zewnętrznej warstwy skóry), ziarno i kolor. Nie jest to łatwe. 

• Przykład: BMW stosowało w swoich autach następujące rodzaje skór: Nasca (gładka, z mocnym wzorem lica, tłoczone ziarno), Dakota (gładka pigmentowana, tłoczone ziarno), Bison, Monza (pigmentowana gładka), Nappa (bez wyciskanego lica), Lavalina, Cinghalino (wzór dzika), Buffelleder (z bawołów wodnych), Montana... To tylko niektóre rodzaje. 

 

Naprawa skórzanej tapicerki w samochodzie zabytkowym 

Przywrócenie tapicerce skórzanej odpowiedniego wyglądu 

• Czyszczenie tapicerki delikatną szczotką, odkurzaczem albo strumieniem powietrza. Czyszczenie delikatną szmatką przy użyciu niewielkiej ilości wody. 
• W przypadku samochodów zabytkowych, mających więcej niż 40 - 50 lat, do czyszczenia tapicerki skórzanej można użyć nafty albo specjalnej pianki, o lekko kwaśnym odczynie. 

 

Przywrócenie tapicerce skórzanej elastyczności i odporności na rozdzieranie i kurczenie się

• Stosowanie specjalnych kosmetyków natłuszczających.
• W przypadku samochodów zabytkowych, mających więcej niż 40 lat - stosowanie specjalnych emulsji natłuszczających, które są stosowane np. w muzeach do zachowania wyrobów skórzanych w odpowiedniej formie. 
• Można też kupić specjalne oleje, przeznaczone do natłuszczania starych skór, które mocno stwardniały i przez to mogą zrobić się kruche i pękać. 

 

Naprawa uszkodzonego, popękanego albo częściowo startego lakieru zewnętrznego na tapicerce skórzanej. 

• Usunięcie starego lakieru zewnętrznego. 
• Oczyszczenie.
• Opcjonalne wzmocnienie skóry od spodu. 
• Nałożenie nowej warstwy zewnętrznej (lakieru zewnętrznego). 

 

Wymiana określonego elementu skóry - np. pokrycia całego fotela albo siedziska.

Działanie niezbędne, gdy np. skóra pękła, została rozerwana, albo wypalono w niej dziurę. 

• Usunięcie starej skóry z określonego elementu (np. siedziska albo fotela). 
• Znalezienie skóry o takim samym kolorze, tej samej grubości i strukturze powierzchni. 
• Zamontowanie nowej skóry, z zastosowaniem takich samych przeszyć i łączeń, jak w oryginale.

 

Usuwanie niewielkich rys z powierzchni skóry

To jedno z najczęściej występujących uszkodzeń. Jak sobie radzą z tym specjaliści?  

• Miejsce naprawy jest czyszczone i odtłuszczane. 
• Na miejsce uszkodzenia nakładana jest płynna skóra (specjalny środek do naprawy tapicerki skórzanej). Schnie ok. 30 minut. 
• Niezwykle ważne jest to, aby odpowiednio dobrać kolor płynnej skóry do tapicerki. 
• Środki tego typu można też stosować do usuwania rys na tapicerce skórzanej, pokrywającej deskę rozdzielczą. 
• Jest bardzo duża rozpiętość cen wśród preparatów znanych jako płynna skóra. Najtańsze kosztują kilkanaście złotych, najdroższe - kilkaset złotych. 

 

Usuwanie plam, które "wrosły" w skórę

Plamy na skórze powinny zostać jak najszybciej usunięte. Jeśli nie uda się tego zrobić od razu, trwale zanieczyszczą one tapicerkę. 

• Do usuwania zaschniętych plam stosuje się specjalne środki tonujące. 
• Środek tonujący nakłada się tak, aby zniwelować różnice w kolorze pomiędzy plamą a resztą tapicerki. 

 

Farbowanie skóry

To jedna z metod regeneracji tapicerki skórzanej, z której zszedł kolor (wyblakła itd). 

• Tapicerkę nasącza się specjalnym środkiem (w miejscu, które ma być ufarbowane). Niektóre środki schną kilka dni.
• Tapicerka jest czyszczona i odtłuszczania. 
• Miejsce, które ma być ufarbowane, jest gruntowane za pomocą specjalnego środka.
• Następnie na farbowane miejsce nakładana jest farba - najpierw rozcieńczona, a potem (następna warstwa) o właściwej konsystencji. Farby nakłada się ściereczką, gąbką, albo specjalnym pistoletem do malowania. 
• Na koniec po wyschnięciu farby nakłada się zewnętrzny lakier. 
• W przypadku farbowania skóry należy zwrócić uwagę na to, aby osiągnięty efekt nawiązywał do pozostałej części tapicerki. Zazwyczaj źle widziane jest to, że naprawione miejsce wygląda jakby znajdowało się w kabinie samochodu, który przed chwilą wyjechał z salonu. 

 

Rozprute szwy

• Tapicer naprawia uszkodzenie, stosując specjalną szpachelkę, w kolorze tapicerki, specjalny klej, a czasami także odpowiednio dobrane nici. 

 

Całkowita wymiana skóry na niektórych elementach

• Demontaż starej skóry.
• Odpowiednie dobranie nowej skóry, pod względem koloru, ziarna, przeszyć itd. 
• Docięcie skóry. 
• Montaż. 

 

Regeneracja tapicerki skórzanej w samochodzie zabytkowym wymaga zastosowania odpowiednio dobranych środków i materiałów, a także specjalistycznych technik. Niestety, w większości przypadków, nie jest to zajęcie dla amatora.