Historia Porsche - Od biura inżynierskiego do sportowej legendy

Porsche AG

Porsche 356 C, Porsche 912 (po prawej), 2023

Historia Porsche to fascynująca opowieść o geniuszu inżynieryjnym i sportowej pasji. Poznaj, jak wizja Ferdinanda Porsche uczyniła z małej firmy rodzinnej światową ikonę motoryzacji.

Gdy patrzę na sylwetkę Porsche 911 pędzącego po krętej, górskiej drodze, zawsze zastanawiam mnie, jak firma założona przez skromnego inżyniera z małej miejscowości na czesko-austriackim pograniczu mogła stać się jednym z najbardziej pożądanych producentów samochodów na świecie. Historia Porsche to nie tylko opowieść o wyjątkowych samochodach, ale przede wszystkim o niezwykłych ludziach, którzy potrafili przekuć swoją pasję w globalny sukces.

Moja osobista przygoda z marką Porsche rozpoczęła się w czasach szkoły średniej, gdy po raz pierwszy miałem okazję zobaczyć w muzeum motoryzacji klasyczne modele 356 i 911. Pamiętam to uczucie zachwytu nad perfekcją wykonania i ponadczasowym designem. To wtedy zrozumiałem, że Porsche to coś więcej niż tylko samochody – to filozofia dążenia do doskonałości.

"Nie mogłem znaleźć samochodu sportowego moich marzeń, więc zbudowałem go sam." - Ferdinand Porsche

Genialny umysł - narodziny wizji

Historia Porsche nierozerwalnie związana jest z postacią Ferdinanda Porsche, jednego z najbardziej utalentowanych inżynierów XX wieku. Urodził się 3 września 1875 roku w miejscowości Maffersdorf (obecnie Vratislavice nad Nisou w Czechach), wówczas części Austro-Węgier, w rodzinie rzemieślnika. Już od najmłodszych lat Ferdinand przejawiał niezwykły talent do mechaniki i wynalazczości.

Pierwsze kroki w świecie motoryzacji Ferdinand stawiał na przełomie XIX i XX wieku, pracując dla firmy Jacob Lohner & Co. To tam stworzył pierwszy na świecie pojazd hybrydowy, Lohner-Porsche Mixte Hybrid, wyposażony w silnik spalinowy napędzający generator, który z kolei dostarczał energię do silników elektrycznych w piastach kół.

Kariera zawodowa Ferdinanda Porsche wiodła przez wiele prestiżowych firm motoryzacyjnych, w tym Austro-Daimler, gdzie pełnił funkcję dyrektora technicznego, a później także Mercedes, gdzie projektował m.in. słynne samochody wyścigowe. W każdej z tych firm Porsche wyróżniał się innowacyjnym podejściem do konstrukcji pojazdów i zdolnością do wprowadzania przełomowych rozwiązań technicznych.

Założenie biura projektowego

Przełomowy moment w historii Porsche nastąpił 25 kwietnia 1931 roku, kiedy to Ferdinand Porsche, pomimo trwającego wielkiego kryzysu gospodarczego, założył w Stuttgarcie własne biuro inżynieryjne pod nazwą "Dr. Ing. h.c. F. Porsche GmbH, Konstruktionen und Beratungen für Motoren und Fahrzeugbau" (Konstrukcje i Doradztwo w Zakresie Silników i Pojazdów).

Wokół siebie Porsche zgromadził zespół wyjątkowo utalentowanych inżynierów, z którymi współpracował we wcześniejszych miejscach pracy, w tym:

• Karl Rabe - główny konstruktor i prawa ręka Porsche
• Erwin Komenda - projektant nadwozi
• Franz Xaver Reimspiess - specjalista od silników
• Ferry Porsche - syn Ferdinanda, który miał odegrać kluczową rolę w przyszłości firmy

Te pierwsze lata działalności firmy poświęcone były głównie projektowaniu na zlecenie dla innych producentów. Pierwszym zleceniem było zaprojektowanie samochodu klasy średniej dla firmy Wanderer. Później przyszły kontrakty od Auto Union (obecnie Audi), NSU i innych.

Volkswagen - ludowy samochód

Jednym z najważniejszych projektów w karierze Ferdinanda Porsche był Volkswagen Käfer (Garbus). W 1934 roku Adolf Hitler, który doszedł do władzy w Niemczech, zlecił Porschemu zaprojektowanie taniego samochodu dla niemieckiej rodziny - "samochodu dla ludu" (Volkswagen).

Wymagania postawione przed konstruktorem były bardzo ambitne: samochód miał przewozić dwoje dorosłych i troje dzieci, osiągać prędkość 100 km/h, zużywać nie więcej niż 7 litrów paliwa na 100 km, a przede wszystkim - kosztować nie więcej niż 990 marek reichsmarki. Co więcej, miał być chłodzony powietrzem, aby uniknąć problemów z zamarzaniem chłodnicy w zimie.

Porsche wraz z synem Ferrym i Erwinem Komendą zaprojektował kompaktowy samochód z silnikiem umieszczonym z tyłu, chłodzonym powietrzem. Pierwsze prototypy powstały w połowie lat 30., a produkcja seryjna miała rozpocząć się w 1939 roku. Wybuch II wojny światowej przerwał jednak te plany, a zakłady w Wolfsburgu przestawiono na produkcję wojskową.

Po wojnie projekt Volkswagena wrócił do życia i stał się jednym z największych sukcesów w historii motoryzacji, z ponad 21 milionami wyprodukowanych egzemplarzy. Choć Ferdinand Porsche nie dożył największego sukcesu swojego projektu, to właśnie ten samochód stał się fundamentem dla przyszłych konstrukcji firmy Porsche.

Trudne lata wojenne

Okres II wojny światowej był dla Ferdinanda Porsche czasem kontrowersyjnym. Jako ceniony inżynier, został zaangażowany w projektowanie pojazdów wojskowych dla Trzeciej Rzeszy, w tym czołgów i pojazdów opancerzonych. Ta część biografii Porsche jest często pomijana w oficjalnych materiałach firmy, ale stanowi istotny element historii.

Po zakończeniu wojny Ferdinand Porsche został aresztowany przez władze francuskie i oskarżony o zbrodnie wojenne, przede wszystkim za wykorzystywanie przymusowej pracy w fabrykach Volkswagena. Spędził w więzieniu około 20 miesięcy, po czym został zwolniony bez postawienia formalnych zarzutów.

W tym czasie to Ferry Porsche przejął kierowanie firmą i walczył o jej przetrwanie. Mimo trudności, kontynuował działalność projektową, a w 1948 roku stworzył prototyp sportowego samochodu, który miał stać się pierwszym pojazdem noszącym nazwę Porsche.

Narodziny legendy - Porsche 356

Prawdziwa historia marki Porsche jako producenta samochodów rozpoczęła się w 1948 roku, kiedy Ferry Porsche, pod nieobecność ojca przebywającego we francuskim więzieniu, zaprojektował i zbudował pierwszy sportowy samochód noszący nazwę Porsche - model 356.

"Jeśli potrafisz stworzyć coś, czego czas nie zniszczy, coś, co ignoruje dziwactwa poszczególnych epok i chwil, coś naprawdę ponadczasowego..." - Ferry Porsche

Ferry Porsche od dzieciństwa uczył się od ojca i odziedziczył jego geniusz inżynieryjny. Jego wizja była jednak nieco inna - chciał stworzyć lekki, zwinny samochód sportowy z doskonałymi właściwościami jezdnymi. Pierwszy Porsche 356 powstał w austriackim miasteczku Gmünd, gdzie firma przeniosła się podczas wojny.

Model 356 bazował na podzespołach Volkswagena, w tym silniku typu bokser chłodzonym powietrzem, umieszczonym z tyłu. Pierwsze egzemplarze miały aluminiowe nadwozia i były produkowane ręcznie. W 1950 roku produkcja przeniosła się z powrotem do Stuttgartu, gdzie wprowadzono stalowe nadwozia i rozpoczęto produkcję na większą skalę.

Porsche 356 szybko zdobył uznanie entuzjastów sportowej jazdy na całym świecie. Był to samochód lekki, o świetnym prowadzeniu i niezawodny. Dostępny był w wielu wersjach, w tym coupé, kabriolet i speedster. Przez lata produkcji, która trwała do 1965 roku, powstało ponad 76 000 egzemplarzy tego modelu.

Szczególnie cenioną wersją była 356 Carrera z silnikiem o pojemności 1,5 litra z czterema wałkami rozrządu, który generował moc 100-155 KM w zależności od specyfikacji. Ta sportowa odmiana odnosiła liczne sukcesy w wyścigach, budując reputację marki jako producenta wyczynowych samochodów.

Fenomen 911 - ikona motoryzacji

W 1963 roku na salonie samochodowym we Frankfurcie Porsche zaprezentowało model, który miał stać się jednym z najbardziej rozpoznawalnych samochodów w historii motoryzacji - Porsche 901, później przemianowane na 911 (po proteście Peugeota, który zastrzegł sobie oznaczenia trzycyfrowe z zerem w środku).

Projekt nadwozia Porsche 911 stworzył Ferdinand Alexander "Butzi" Porsche, syn Ferry'ego i wnuk Ferdinanda. Z wyjątkowym wyczuciem stylu zachował charakterystyczną sylwetkę 356, jednocześnie tworząc całkowicie nową, nowocześniejszą linię. Ta unikalna sylwetka z opadającą linią dachu i charakterystycznymi, okrągłymi reflektorami stała się znakiem rozpoznawczym marki na następne dekady.

Porsche 911 otrzymało nowy, sześciocylindrowy silnik typu bokser o pojemności 2,0 litra i mocy 130 KM. Silnik, podobnie jak w 356, był umieszczony z tyłu, ale za tylną osią, co dawało charakterystyczne właściwości jezdne. Z biegiem lat moc i pojemność silnika stopniowo wzrastały, osiągając w późniejszych wersjach nawet 450 KM w modelach seryjnych.

Ewolucja zamiast rewolucji

Niezwykłym aspektem historii modelu 911 jest jego ewolucyjny rozwój. Zamiast wprowadzać radykalne zmiany w kolejnych generacjach, Porsche konsekwentnie udoskonalało swój flagowy model, zachowując jego charakterystyczną sylwetkę i układ napędowy.

Przez ponad sześć dekad produkcji (model jest produkowany do dziś), Porsche 911 przeszło przez osiem generacji, oznaczanych wewnętrznymi kodami:

• Porsche 911 (oryginał) - 1963-1989 (serie: A, B, C, D, E, F, G)
• 964 - 1989-1994
• 993 - 1994-1998 (ostatni model z silnikiem chłodzonym powietrzem)
• 996 - 1998-2004 (pierwszy z silnikiem chłodzonym cieczą)
• 997 - 2004-2011
• 991 - 2011-2018
• 992 - od 2018

Każda generacja wprowadzała udoskonalenia techniczne, lepsze osiągi i większy komfort, ale podstawowa koncepcja samochodu sportowego z silnikiem umieszczonym z tyłu pozostała niezmienna. Ta konsekwencja w rozwoju produktu jest jednym z kluczowych czynników sukcesu modelu 911 i marki Porsche jako całości.

Niezwykłe odmiany

Porsche 911 doczekało się wielu specjalnych wersji i odmian, które przeszły do historii motoryzacji. Wśród najważniejszych wymienić należy:

• Turbo - wprowadzoną w 1974 roku wersję z silnikiem turbodoładowanym, która stała się synonimem supersamochodu
• Targa - wariant ze zdejmowanym dachem, nazwany na cześć wyścigu Targa Florio
• Carrera RS - odchudzony i wzmocniony model do jazdy torowej
• GT2 i GT3 - ekstremalne wersje wyczynowe, stworzone z myślą o homologacji dla zawodów
• 959 - limitowaną serię z 1986 roku, technologiczny tour de force z napędem na cztery koła i podwójnym turbodoładowaniem

Każda z tych odmian wnosiła coś nowego do historii 911, a wiele z wprowadzonych w nich rozwiązań później trafiało do modeli seryjnych.

Dywersyfikacja i nowe kierunki

W latach 70. i 80. Porsche zaczęło eksperymentować z nowymi modelami, wykraczającymi poza formułę 911. Powstały samochody z silnikiem umieszczonym z przodu, w tym:

• Porsche 924 (1976) - pierwotnie projektowany dla Volkswagena
• Porsche 928 (1977) - luksusowe grand tourer, które miało zastąpić 911
• Porsche 944 (1982) - rozwinięcie koncepcji 924
• Porsche 968 (1991) - ostatni z tej linii

Mimo że samochody te były technicznie zaawansowane i oferowały świetne osiągi, nie zdobyły takiej popularności jak 911. Szczególnie model 928, który miał być następcą 911, nigdy nie zyskał oczekiwanego statusu, i to właśnie "dziewięćsetjedenastka" pozostała flagowym modelem marki.

W latach 90. Porsche stanęło przed poważnymi problemami finansowymi. Firma wyspecjalizowała się w produkcji drogich samochodów sportowych, które były podatne na wahania koniunktury. Ratunkiem okazało się wprowadzenie zupełnie nowego modelu i wejście w nowy segment rynku.

Rewolucja Boxster i Cayenne

W 1996 roku Porsche wprowadziło model Boxster - dwumiejscowy roadster z centralnie umieszczonym silnikiem, który był znacznie tańszy od 911, ale wciąż oferował typowe dla marki sportowe osiągi i prowadzenie. Model ten znacząco zwiększył sprzedaż i przyczynił się do poprawy sytuacji finansowej firmy.

Jednak prawdziwą rewolucją w historii Porsche było wprowadzenie w 2002 roku modelu Cayenne - luksusowego SUV-a. Dla wielu purystów był to szok, że producent sportowych samochodów wprowadza do oferty duży, ciężki samochód terenowy. Jednak z biznesowego punktu widzenia był to strzał w dziesiątkę.

Cayenne szybko stał się bestsellerem w ofercie Porsche, a jego sukces umożliwił firmie dalsze inwestycje w rozwój modeli sportowych. Mimo początkowych kontrowersji, Cayenne udowodnił, że nawet duży SUV może oferować sportowe osiągi i prowadzenie typowe dla marki Porsche.

Era nowoczesna i przyszłość marki

Sukces modelu Cayenne zachęcił Porsche do dalszej dywersyfikacji oferty. W 2009 roku wprowadzono model Panamera - luksusową sportową limuzynę z czterema drzwiami, a w 2014 roku mniejszy SUV - Macan. Oba modele okazały się komercyjnymi sukcesami.

Równolegle Porsche nie zaniedbywało rozwoju samochodów sportowych. W 2005 roku zaprezentowano supersamochód Carrera GT z silnikiem V10 o mocy ponad 600 KM, a w 2013 roku hybrydowy hipersamochód 918 Spyder, łączący osiągi wyścigowe z zaawansowanym napędem hybrydowym.

W 2012 roku Porsche stało się częścią Grupy Volkswagen, co dało firmie dostęp do większych zasobów badawczo-rozwojowych, ale jednocześnie pozwoliło zachować niezależność w zakresie projektowania i produkcji.

W stronę elektryfikacji

Najnowszym rozdziałem w historii Porsche jest elektryfikacja. W 2019 roku firma zaprezentowała swój pierwszy w pełni elektryczny model - Taycan, sportową limuzynę o mocy sięgającej 750 KM. Samochód ten, mimo napędu elektrycznego, zachował sportowy charakter typowy dla marki Porsche.

Obecnie firma intensywnie pracuje nad elektryfikacją pozostałych modeli, jednocześnie deklarując, że ikoniczne 911 jak najdłużej zachowa silnik spalinowy, choć niewykluczone jest wprowadzenie wersji hybrydowej.

"Zamiast mieć 35 kobiet i jeden samochód, lepiej mieć 35 samochodów i jedną kobietę." - Jay Leno, kolekcjoner samochodów

Sukcesy w sporcie motorowym

Nieodłącznym elementem historii Porsche są sukcesy w sporcie motorowym. Firma od początku swojego istnienia angażowała się w wyścigi, traktując je jako poligon doświadczalny dla nowych technologii oraz sposób na budowanie wizerunku marki.

Pierwszym znaczącym sukcesem było zwycięstwo modelu 356 SL w klasie podczas 24-godzinnego wyścigu Le Mans w 1951 roku. Było to wydarzenie symboliczne, gdyż miało miejsce w roku śmierci Ferdinanda Porsche.

W kolejnych latach Porsche stało się jednym z najbardziej utytułowanych producentów w historii motorsportu. Do największych sukcesów należą:

• 19 zwycięstw w 24-godzinnym wyścigu Le Mans (rekord)
• 7 zwycięstw w Rajdzie Dakar
• Niezliczone triumfy w wyścigach samochodów sportowych i GT
• Sukcesy w Formule 1 jako dostawca silników dla McLarena

Do najbardziej legendarnych samochodów wyścigowych Porsche należą modele 917, 956/962, 911 GT1 oraz 919 Hybrid. Każdy z nich wniósł innowacyjne rozwiązania techniczne, które później trafiały do samochodów drogowych.

Podsumowanie: Dziedzictwo doskonałości

Historia Porsche to opowieść o pasji, innowacyjności i dążeniu do doskonałości. Od małego biura inżynierskiego założonego w czasach wielkiego kryzysu do globalnego producenta luksusowych samochodów sportowych - droga tej firmy była pełna wyzwań, ale także spektakularnych sukcesów.

Kluczem do sukcesu Porsche było zawsze połączenie inżynieryjnej precyzji z emocjonalnym podejściem do projektowania samochodów. Ferdinand Porsche, jego syn Ferry i kolejne pokolenia rodziny zawsze kierowali się zasadą, że samochód musi nie tylko dobrze działać, ale także wywoływać emocje.

Dziś, po ponad 90 latach od założenia, Porsche pozostaje synonimem sportowych osiągów, inżynieryjnej doskonałości i ponadczasowego designu. Marka udowodniła, że potrafi adaptować się do zmieniających się czasów i technologii, zachowując jednocześnie swoją unikalną tożsamość.

Niezależnie od tego, czy mówimy o klasycznym 356, ikonicznym 911, czy nowoczesnym Taycanie - każdy Porsche nosi w sobie cząstkę wizji Ferdinanda Porsche i jego pasji do tworzenia doskonałych samochodów. I to właśnie ta pasja sprawiła, że mała firma z Niemiec stała się jedną z najbardziej pożądanych marek samochodowych na świecie.